2015-yildan beri pandemiya, mojarolar va iqlim oʻzgarishi hamda tengsizlikning kuchayishi tufayli ochlik va oziq-ovqat xavfsizligiga duch kelgan odamlar soni ortib bormoqda. 2015-yilda 589 million kishi ochlikdan aziyat chekkan bo‘lsa, 2021-yilga borib bu raqam 768 millionga yetdi.Prognozlar shuni ko‘rsatadiki, 2030-yilga borib 670 millionga yaqin odam (er yuzi aholisining 8 foizi) ochlikdan aziyat chekadi, ya’ni xuddi 2015- yildagidek.

COVID-19 pandemiyasi yomonlashib borayotgan oziq-ovqat xavfsizligi bilan bogʻliq vaziyatni yanada kuchaytirdi, 2021- yilda 2019- yilga qaraganda 150 millionga koʻproq odam ochlik tahdidiga duch keldi. Bundan tashqari, 2021- yilda deyarli har uchinchi (2,3 milliard kishi) odam oziq-ovqat xavfsizligini o‘rtacha yoki og‘ir darajasini boshdan kechirdi.

2022- yilda dunyo bo‘ylab besh yoshgacha bo‘lgan bolalarning taxminan 22,3 foizi (148 million) bo‘yning o‘sishidan aziyat chekdi, bu 2015- yildagi 24,6 foizga ko‘p. 2022- yilda besh yoshgacha bo‘lgan 37,0 million bola (yoki 5,6 foiz) ortiqcha vaznga ega bo‘lgan va 45 million (yoki 6,8 foiz) vazn yetishmovchiligiga. Dunyoda bolalar o‘rtasida ortiqcha vaznning tarqalishi o‘zgarmasdir va agar hozirgi tendentsiyalar davom etsa, 2030- yilga mo‘ljallangan 17,5 million bola uchun mo‘ljallangan maqsad bajarilmaydi.

Mustaqillik yillarida O‘zbekiston don va don mahsulotlarining to‘liq mustaqilligiga erishdi, don va oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishni sezilarli darajada ko‘paytirdi. O‘zbekiston Respublikasi 107ta mamlakat ichida 6,7 ball bilan 30-o‘rinni egallagan holda Global ochlik indeksi bo‘yicha (2020-y.) ochlik darajasi past bo‘lgan davlatlar guruhiga kiritildi. Shu bilan respublika aholisining barcha qatlamlari hayot uchun zarur oziq-ovqat mahsulotlari (don, tuz, tuxum, kartoshka, meva va sabzavotlar, poliz va uzum)dan keng foydalanish imkoniyatini ta’minlaydi hamda ichki ehtiyojini to‘liq qoplaydi.

Biroq, O‘zbekistonda yod, foliy kislotasi, temir va A vitaminlari kabi mikronutriyententlar yetishmovchiligi muammosi haligacha dolzarb bo‘lib qolmoqda BMTning oziq-ovqat va qishloq xo‘jaligi tashkiloti (FAO) ma’lumotlariga ko‘ra, O‘zbekistonda to‘yib ovqatlanmaslikning tarqalishi 2017-2019-yillarda 2,6 foizni tashkil etdi. Dunyo mamlakatlarining oziq-ovqat xavfsizligi global indeksini 2020-yil holatiga aniqlaganda 113 ta davlat ichida O‘zbekiston 83-o‘rinni egallab 50,9 ko‘rsatkichiga ega bo‘lgan.

Milliy vazifalar

2.1-vazifa. 2030- yilgacha zarur hajmda ovqatlanishning yuqori sifati va balanslashganligini ta’minlash hamda aholining barcha qatlamlari, ayniqsa, go‘daklar bilan bir qatorda, ijtimoiy zaif kishilarning hayot uchun muhim va xavfsiz oziq-ovqat mahsulotlaridan yil bo‘yi to‘liq foydalanishlariga erishish.

2.2-vazifa. 2030- yilgacha to‘yib ovqat yemaslikning barcha shakllariga barham berish, jumladan, 2025-yilgacha besh yoshgacha bo‘lgan bolalarning o‘sishi va vaznidagi kechikishga qarshi kurashishga oid xalqaro darajada kelishilgan maqsadli ko‘rsatkichlarga erishish hamda o‘smir qizlar, homilador va emizuvchi ayollar, keksa odamlarning ovqatlanishga bo‘lgan ehtiyojlarini qondirish.

2.3-vazifa. 2030- yilgacha qishloq xo‘jaligida oziq-ovqat mahsulotlari yetishtirishning o‘rtacha samaradorligini hamda qishloq xo‘jaligida oziq-ovqat yetishtiruvchilarining daromadini oshirish.

2.4-vazifa. 2030- yilgacha oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarishning barqaror tizimlari yaratilishini ta’minlash hamda qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishi samaradorligini oshirish imkonini beradigan qishloq xo‘jaligini yuritish usullarini joriy qilish.

2.5-vazifa. Qishloq xo‘jaligi ekinlarining urug‘liklari, shuningdek, chorva mollarining va tegishli yovvoyi hayvonlar turlarining genetik rang-barangligini, jumladan, ularning zaxiralarini tegishli tarzda saqlash orqali ta’minlash.

2.a-vazifa. Qishloq xo‘jaligi sohasining ishlab chiqarish salohiyatini mustahkamlash maqsadida qishloq infratuzilmasi, qishloq xo‘jaligida ilmiy tadqiqotlar, innovatsion texnologiyalarni rivojlantirish hamda qishloq xo‘jaligi ekinlarining va chorva mollarining genetik zaxiralarini yaratishga sarmoya kiritilishini hamda xalqaro moliya institutlari va xalqaro hamkorlikni faollashtirish yo‘li bilan kuchaytirish.

2.b-vazifa. Qishloq xo‘jaligi mahsulotlarining jahon bozorlarida savdo cheklovlari kiritilishi va xatolar yuzaga kelishini bartaraf etish hamda bunga yo‘l qo‘ymaslik.

2.c-vazifa. Respublika aholisini asosiy turdagi oziq-ovqat hamda qishloq xo‘jaligi mahsulotlari bilan kafolatli ta’minlash, ichki iste’mol bozoriga mahsulot yetkazib berilishini tizimli monitoring qilish hamda nazoratni yo‘lga qo‘yish va narx-navoning asossiz o‘sib ketishiga qarshi kurashish choralarini ko‘rish.

Milliy ko'rsatkichlar

 

№ MILLIY KO'RSATKICHLAR 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
1 Indikator 2.1.1. To‘yib ovqatlanmaslikning keng tarqalganligi. 5) - - - - - - - - - - - <2,5 <2,5 <2,5 <2,5 <2,5 <2,5 <2,5 <2,5 <2,5 <2,5 <2,5 <2,5 <2,5
2 Indikator 2.1.2. Aholini o‘rtacha yoki og‘ir darajada oziq-ovqat xavfsizligi bilan ta’minlanmaganligi (Food Insecurity Experience Scale (FIES) shkalasi bo‘yicha). 5)                                                
  a) jami aholi 15+; - - - - - - - - - - - - - - - 11,2 13,4 14,9 17,2 19,7 23,5 - - -
  b) ayollar 15+; - - - - - - - - - - - - - - - 12,2 13,9 14,8 16,9 20,7 23,7 - - -
  c) erkaklar 15+. - - - - - - - - - - - - - - - 9,8 12,6 14,3 16,4 17,7 22,4 - - -
3 Indikator 2.2.1. Besh yoshgacha bo‘lgan bolalarning bo‘yi o‘sishda orqada qolishining keng tarqalganligi (Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti (JSST) tomonidan belgilangan bolalarning o‘sishi standartlariga muvofiq bolaning yoshiga nisbatan bo‘yining o‘rtacha ko‘rsatkichidan standart og‘ish, <-2). 6)                                                
  a) barcha bolalar; - - - - - - - - - - - - - - - - - 8,7 - - - - 6,5 -
  b) qiz bolalar; - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 7,1 -
  c) o‘g‘il bolalar. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 6,0 -
4 Indikator 2.2.1.1. Bo‘y o‘sishida orqada qolgan besh yoshgacha bo‘lgan bolalarning besh yoshgacha bo‘lgan bolalarning o‘rtacha yillik sonidagi ulushi:                                                
  a) barcha bolalar; - - - - - - - 1,1 1,0 1,0 1,0 0,9 0,8 0,8 0,8 0,7 0,7 0,8 0,7 0,7 0,7 0,6 0,6 0,5
  b) qiz bolalar; - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 0,7 0,7 0,7 0,6 0,5
  c) o‘g‘il bolalar. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 0,7 0,6 0,6 0,6 0,5
5 Indikator 2.2.2. Besh yoshgacha bo‘lgan bolalarning yetarli ovqatlanmaslikning turlari bo‘yicha (ozg‘inlik yoki ortiqcha vazn) keng tarqalganligi (Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti (JSST) tomonidan belgilangan bolalarning o‘sish standartlariga muvofiq bolaning yoshiga nisbatan vaznning o‘rtacha ko‘rsatkichidan standart og‘ish, >+2 yoki <-2). 6)                                                
  1) ozg‘inlik (ikkita standart og‘ish (normadan o‘rtacha va og‘ir og‘ish darajasi)dan ortda qolgan 5 yoshgacha bo‘lgan bolalarning foizi:                                                
  a) barcha bolalar; - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 2,4 -
  b) qiz bolalar; - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 1,9 -
  c) o‘g‘il bolalar. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 2,9 -
  2) ortiqcha vazn (ikkita standart og‘ish (normadan o‘rtacha va og‘ir og‘ish darajasi)dan ortda qolgan 5 yoshgacha bo‘lgan bolalarning foizi:                                                
  a) barcha bolalar; - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 4,5 -
  b) qiz bolalar; - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 3,7 -
  c) o‘g‘il bolalar. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 5,2 -
6 Indikator 2.2.2.1. Yetarli ovqatlanmaslik natijasida ozg‘inlikka ega besh yoshgacha bo‘lgan bolalarning besh yoshgacha bo‘lgan bolalarning o‘rtacha yillik sonidagi ulushi:                                                
  a) barcha bolalar; - - - - - - - - - - - - - - - - - 0,2 0,1 0,2 0,1 0,1 0,1 0,1
  b) qiz bolalar; - - - - - - - - - - - - - - - - - 0,2 0,2 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1
  c) o‘g‘il bolalar. - - - - - - - - - - - - - - - - - 0,2 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1
7 Indikator 2.2.2.2. Yetarli ovqatlanmaslik natijasida ortiqcha vaznga ega besh yoshgacha bo‘lgan bolalarning besh yoshgacha bo‘lgan bolalarning o‘rtacha yillik sonidagi ulushi:                                                
  a) barcha bolalar; - - - - - - - - - - - - - - - - - 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2
  b) qiz bolalar; - - - - - - - - - - - - - - - - - 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2
  c) o‘g‘il bolalar. - - - - - - - - - - - - - - - - - 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2
8 Indikator 2.2.3.1. Kamqonlik bilan kasallanish:                                                
  а) umumiy aholi soni; 5612,3 6705,2 6658,3 7626,2 7637,6 7803,6 8163,3 8364,0 8912,7 8640,9 8532,4 7911,2 7086,3 6592,2 5584,2 6098,3 5862,1 5125,7 5248,9 5332,8 4457,3 4264,4 3870,3 3533,2
  b) 5 yoshgacha bo‘lgan bolalar; - - - - - - 17966,2 18296,7 17070,1 16355,1 15662,9 13198,3 12295,4 11872,9 11284,2 11187,0 11164,3 10770,9 11099,4 10775,5 10397,4 13491,3 12851,3 9293,6
  с) homilador ayollar. - - - - - - - - - - - - 53 896,1 50 940,7 45 341,2 43 050,2 39 105,7 24 834,9 33 660,3 34 198,0 31 342,6 30 729,2 30 599,5 29 122,5
9 Indikator 2.3.1.1. Asosiy qishloq xo‘jalik ekinlarining xo‘jalik turlari bo‘yicha hosildorligi:                                                
  1. Bug‘doy:                                                
  a) jami; 27,6 30,8 39 36,4 37 41,5 43,5 44,9 45,2 48,9 46,5 47,8 47,3 47,4 47,9 48,2 47,9 42,2 41,0 46,3 45,4 46,1 47,2 52,1
  b) fermer xo’jaliklarida; 25,8 28 37,1 34,2 35,8 39,7 42,4 43,6 43,5 48 45,4 46,1 46 45,9 46,6 47 46,6 40,4 40,0 47,3 47,3 48,9 49,8 54,9
  c) dehqon (shaxsiy yordamchi) xo‘jaliklarida; 41,1 43 46,8 49,1 51,4 54,5 55,5 56,7 58,1 56,2 56,7 61,7 57,8 59 59,3 59,2 59,8 57,9 53,7 38,8 38,1 39,8 37,3 38,0
  d) qishloq xo‘jaligi faoliyati bilan shug‘ullanadigan tashkilotlarda. 25,8 29,4 38,5 35,3 34,9 39,6 38,4 27,9 30,1 35 28,7 31,2 33,1 35,6 31,1 30,6 29,8 30,0 27,8 41,3 35,6 33,0 38,5 44,3
  2. Makkajo‘xori don uchun:                                                
  a) jami; 31,5 35,9 38,6 40,3 42,1 44,5 46,6 47,2 51,6 53,8 51,1 49,4 43,6 50 50,2 50,5 54,2 48,1 49,0 47,2 46,3 44,7 48,1 56,7
  b) fermer xo’jaliklarida; 27,3 31,7 33 33,1 35,1 39,9 41 39,3 40,7 45,8 41,7 37,8 32,6 41,2 42,4 43,8 47,3 39,9 40,1 41,3 45,9 43,8 44,8 55,8
  c) dehqon (shaxsiy yordamchi) xo‘jaliklarida; 40,1 45,4 46,5 49,4 49,6 50,8 51,5 54,2 60,6 59,4 58,7 58,2 60,4 59,3 59,5 59,6 64,6 61,1 62,7 56,5 48,0 54,2 55,6 63,9
  d) qishloq xo‘jaligi faoliyati bilan shug‘ullanadigan tashkilotlarda. - - 23,1 20,4 23,8 29,4 31,5 31 31,1 40,2 36,2 35,2 40,9 47,9 42,9 40,6 39,6 34,3 36,9 37,9 43,8 30,2 45,7 52,8
  3. Sholi:                                                
  a) jami; 24,3 26,8 28,3 27,9 27,7 31,8 33,7 35,7 33,9 36,6 31,9 36 32,4 41,1 38,1 32,8 34,4 30,9 27,6 27,5 31,6 33,6 34,5 38,5
  b) fermer xo’jaliklarida; 19,9 18,3 26,5 30,5 28,1 30,7 32,8 34,9 32,4 36 31 34,9 32 41,2 37,9 32,4 34,1 30,6 26,2 25,7 31,1 33,0 33,9 40,3
  c) dehqon (shaxsiy yordamchi) xo‘jaliklarida; 32,9 44,7 49,1 47 47 47,6 44,2 48,4 47,1 49,6 50,4 48,3 48,3 50,1 48,5 49,7 46,3 49,8 49,6 52,1 48,8 51,7 42,6 40,0
  d) qishloq xo‘jaligi faoliyati bilan shug‘ullanadigan tashkilotlarda. - - 27,5 24 24,1 30,4 33,7 32,5 34,3 27,8 29,9 30,6 26,4 30,1 30,4 26 30,0 22,8 25,3 30,9 28,1 30,9 34,3 35,1
  4. Paxta:                                                
  a) jami; 21,8 23,3 22,4 20,5 24,5 25,3 25,0 25,5 24,0 25,3 25,4 26,3 26,4 25,7 26,1 25,9 23,4 24,0 20,9 25,6 29,0 30,7 34,1 35,8
  b) fermer xo’jaliklarida; 18,9 21,8 19,7 18,9 23,3 24,2 24,6 25,6 24,2 25,4 25,9 26,4 26,5 25,8 26,3 26,0 23,5 24,0 20,8 25,6 29,1 29,8 31,5 33,8
  c) qishloq xo‘jaligi faoliyati bilan shug‘ullanadigan tashkilotlarda. 22,6 23,7 23,7 21,6 26,0 27,8 27,4 15,8 14,1 16,4 9,5 15,0 18,7 13,2 13,7 13,5 16,6 18,6 24,0 25,7 28,4 34,8 43,6 42,8
  5. Каrtoshka:                                                
  a) jami; 129,3 131,9 143,7 152,5 157,5 170,3 175,2 184,1 194,1 198,4 194,9 195,7 203,7 210,7 213,6 219,1 225,1 217,9 224,8 227,3 213,4 201,7 203,4 204,7
  b) fermer xo’jaliklarida; 112 121,7 129,4 135,4 120,3 132,5 158,6 161,1 162,6 166,3 152,2 166,1 192,5 187,9 195,2 201 212,9 178,1 154,9 168,2 178,5 166,6 171,5 185,6
  c) dehqon (shaxsiy yordamchi) xo‘jaliklarida; 133,3 137,7 147,7 156,4 164,4 175,2 177,6 188,2 201,1 206,1 207,2 204,2 206,4 216 218,4 223,9 228,7 225,3 238,2 237,9 218,3 211,6 216,0 211,5
  d) qishloq xo‘jaligi faoliyati bilan shug‘ullanadigan tashkilotlarda. 114,8 96,9 111,3 113,1 103,7 109,7 139,3 144,4 115,1 135 146,6 159 218,4 218,3 188,7 189 205,0 91,4 118,0 150,8 206,7 104,5 132,4 146,9
  6. Sabzavotlar:                                                
  a) jami; 183,8 185,7 193,8 200,9 203,1 215,8 223 228,4 246,4 253,6 252,5 263,7 265,6 270,9 268,3 271 271,1 253,6 237,1 235,6 234,4 236,0 238,1 231,1
  b) fermer xo’jaliklarida; 156,8 170,2 188,4 190,6 172,4 181,6 206,2 209,5 218,7 230,5 239,8 256,7 262,2 273,5 263 261,7 258,9 212,0 178,9 200,5 207,6 205,7 213,2 216,5
  c) dehqon (shaxsiy yordamchi) xo‘jaliklarida; 196,2 195,8 201,3 211,4 219,8 230,7 233,6 238,8 262,5 267,6 260,1 268,7 269,6 272 273,5 277,3 280,8 272,8 266,3 253,1 245,6 250,6 252,2 239,8
  d) qishloq xo‘jaligi faoliyati bilan shug‘ullanadigan tashkilotlarda. 155,5 159,3 168,2 175 151,8 168,1 169,6 166,1 148,4 160 170,1 172,5 148,5 155,1 165,4 196,2 171,6 206,4 106,0 125,3 174,2 159,9 151,4 160,6
  7. Poliz mahsulotlari:                                                
  a) jami; 132,4 135,6 127,1 141,4 157 169,1 178,2 184,6 190,9 191 192,6 187,3 200,3 200 201,3 203,6 209,4 197,9 189,8 180,4 168,3 176,2 170,1 189,9
  b) fermer xo’jaliklarida; 97 101,1 97,4 111,6 125,8 134 150,4 162,7 167,6 174,3 178,3 158,1 192,3 190 193,6 192 197,4 169,8 139,6 134,1 140,0 144,9 152,7 165,7
  c) dehqon (shaxsiy yordamchi) xo‘jaliklarida; 170,5 179,8 174,9 186,1 200,9 213,4 216,6 214,4 220,7 210,6 214,1 226,4 212,2 211 210,6 217,2 226,7 233,3 243,3 229,4 208,1 216,5 201,0 222,5
  d) qishloq xo‘jaligi faoliyati bilan shug‘ullanadigan tashkilotlarda. 98,3 99,4 79,6 106,1 100,6 104,9 132,5 162,7 144,9 171,7 132 147,5 165,5 182,4 171,7 155,2 145,9 67,9 67,5 82,8 102,6 169,5 132,7 156,4
  8. Meva va rezavorlar:                                                
  a) jami; 56,9 56,0 57,8 52,5 58,2 62,3 73,8 76,6 82,5 87,2 92,6 97,3 104,7 112,3 116,0 128,1 134,5 118,3 121,6 118,5 116,7 122,1 116,4 120,9
  b) fermer xo’jaliklarida; 36,9 38,4 42,3 34,3 45,4 50,5 63,9 63,4 67,4 73,4 76,2 79,6 83,5 88,1 90,1 99,0 103,9 77,1 82,5 83,4 83,7 89,9 89,4 93,0
  c) dehqon (shaxsiy yordamchi) xo‘jaliklarida; 91,5 90,2 88,6 83,6 88,7 92,2 92,7 100,0 106,6 109,9 125,1 135,1 147,9 159,4 169,5 183,8 194,3 197,4 198,7 193,4 188,2 192,8 184,5 197,1
  d) qishloq xo‘jaligi faoliyati bilan shug‘ullanadigan tashkilotlarda. 36,9 35,1 37,9 32,0 34,9 36,8 49,5 32,7 42,3 40,6 24,2 30,4 28,7 36,6 43,7 61,1 60,2 32,2 32,4 37,1 44,7 45,0 47,8 42,7
  9. Uzum:                                                
  a) jami; 63,1 57,6 51,0 41,2 60,8 64,7 79,4 85,2 77,4 85,2 90,8 97,8 108,6 116,1 120,7 133,1 142,3 157,0 157,5 153,5 152,0 154,7 155,3 153,4
  b) fermer xo’jaliklarida; 56,3 53,3 45,7 31,1 47,5 51,0 70,3 73,5 63,5 72,7 79,7 83,2 91,7 95,7 96,5 108,3 116,1 120,2 118,4 111,9 108,2 116,6 120,0 115,0
  c) dehqon (shaxsiy yordamchi) xo‘jaliklarida; 87,9 85,5 83,5 77,0 86,8 94,7 97,2 109,0 103,3 110,0 116,4 130,5 146,0 161,9 174,9 189,0 200,1 226,1 222,6 225,4 229,2 229,8 231,2 236,4
  d) qishloq xo‘jaligi faoliyati bilan shug‘ullanadigan tashkilotlarda. 55,3 47,4 38,2 25,9 49,7 50,5 70,8 62,1 66,0 78,3 30,4 60,1 68,2 73,3 82,4 77,5 80,1 60,8 84,3 80,9 76,4 72,8 66,3 68,6
10 Indikator 2.a.1. Davlat xarajatlari tuzilishi bo‘yicha aniqlanadigan qishloq xo‘jaligiga yo‘naltirilganlik indeksi. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 0,24 0,25 0,25
11 Indikator 2.a.2. Qishloq xo‘jaligiga yo‘naltiriladigan rasmiy mablag‘larning yig‘indisi (boshqa rasmiy manbalar oqimini rivojlantirish maqsadida rasmiy ko‘maklashish) (mln AQSh dollari). - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 500,0 124,0 200,0 240,0
12 Indikator 2.b.1. Qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini eksport qilishga subsidiyalar (mln so‘m). - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 61 998,0 160 718,8 326 349,3 404 264,2

 

Yuklab olish (XLS, 90 КВ)